ความแตกต่างระหว่าง Chi-Square Test และ Fisher’s Exact Test ใช้เมื่อใดและต่างกันอย่างไร

ในการทำวิจัยเชิงปริมาณ โดยเฉพาะการวิเคราะห์ข้อมูลที่เป็น ตัวแปรเชิงกลุ่ม (Categorical Variables) เช่น เพศ, สถานภาพ, ระดับการศึกษา หรือการตอบ “ใช่/ไม่ใช่”นักวิจัยมักต้องการทราบว่า “ตัวแปรสองตัวมีความสัมพันธ์กันหรือไม่” เช่น

• เพศมีความสัมพันธ์กับการเลือกใช้บริการสุขภาพหรือไม่

• การสูบบุหรี่สัมพันธ์กับการเกิดโรคหัวใจหรือไม่

สถิติที่นิยมใช้ในการทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรประเภทนี้ คือ Chi-Square Test และ Fisher’s Exact Test แม้ทั้งสองจะมีเป้าหมายคล้ายกัน แต่มี เงื่อนไขการใช้งานและข้อจำกัด ที่ต่างกันอย่างชัดเจน

ความแตกต่างระหว่าง Chi-Square Test และ Fisher’s Exact Test

Chi-Square Test คืออะไร

Chi-Square Test of Independence เป็นสถิติแบบ Non-Parametric ใช้วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรเชิงกลุ่ม 2 ตัวโดยเปรียบเทียบ “ความถี่ที่สังเกตได้ (Observed Frequency)” กับ “ความถี่ที่คาดหวัง (Expected Frequency)” เพื่อดูว่าทั้งสองตัวแปรมีความสัมพันธ์กันหรือไม่

ค่าที่ได้คือ Chi-Square (χ²) และค่าความน่าจะเป็น (p-value) ซึ่งจะใช้ตัดสินว่าความสัมพันธ์มีนัยสำคัญทางสถิติหรือไม่

สมมติฐานของ Chi-Square Test

1. ตัวแปรทั้งสองต้องเป็น เชิงกลุ่ม (Categorical)

2. ข้อมูลแต่ละรายการต้องเป็น อิสระต่อกัน (Independent Observations)

3. ค่าความถี่ที่คาดหวัง (Expected Frequency) ในแต่ละช่องของตารางควรมากกว่า 5

ตัวอย่างการใช้งาน

วิจัยเรื่อง “เพศสัมพันธ์กับการเลือกรูปแบบการออกกำลังกาย”

• ตัวแปรอิสระ (Independent Variable): เพศ (ชาย / หญิง)

• ตัวแปรตาม (Dependent Variable): รูปแบบการออกกำลังกาย (โยคะ / วิ่ง / ยกน้ำหนัก)

หากจำนวนข้อมูลมากพอ (Expected Frequency ≥ 5 ในแต่ละช่อง) สามารถใช้ Chi-Square Test เพื่อวิเคราะห์ได้

Fisher’s Exact Test คืออะไร

Fisher’s Exact Test เป็นสถิติที่ใช้วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรเชิงกลุ่มเช่นเดียวกับ Chi-Square Testแต่เหมาะกับกรณีที่ ขนาดกลุ่มตัวอย่างเล็ก (Small Sample Size) หรือมีบางช่องในตารางที่มี ค่าความถี่ต่ำกว่า 5

ต่างจาก Chi-Square ที่ใช้การประมาณค่า (Approximation)Fisher’s Exact Test จะคำนวณ “ความน่าจะเป็นที่แท้จริง (Exact Probability)” จากการจัดเรียงข้อมูลทั้งหมด ทำให้ผลลัพธ์แม่นยำกว่าในกลุ่มตัวอย่างขนาดเล็ก

ตัวอย่างการใช้งาน

วิจัยเรื่อง “การใช้ยาคุมกำเนิดสัมพันธ์กับการเกิดผลข้างเคียงหรือไม่”

• ตัวแปรอิสระ (Independent Variable): การใช้ยาคุมกำเนิด (ใช้ / ไม่ใช้)

• ตัวแปรตาม (Dependent Variable): การเกิดผลข้างเคียง (เกิด / ไม่เกิด)

หากขนาดกลุ่มตัวอย่างน้อยกว่า 30 คน หรือมีบางช่องในตารางที่ค่าความถี่คาดหวังต่ำกว่า 5 ควรใช้ Fisher’s Exact Test แทน

เกณฑ์การเลือกใช้ระหว่าง Chi-Square และ Fisher’s Exact Test

การเลือกใช้สถิติทั้งสองขึ้นอยู่กับ ขนาดกลุ่มตัวอย่าง และ จำนวนความถี่ในแต่ละช่องของตาราง

• ใช้ Chi-Square Test เมื่อขนาดกลุ่มตัวอย่างมีมากพอ และค่าความถี่คาดหวัง (Expected Frequency) ในแต่ละช่อง ≥ 5

• ใช้ Fisher’s Exact Test เมื่อขนาดกลุ่มตัวอย่างมีน้อย หรือมีบางช่องที่ค่าความถี่คาดหวังต่ำกว่า 5

• หากข้อมูลอยู่ในตารางขนาด 2x2 และมีตัวอย่างน้อยมาก ควรเลือกใช้ Fisher’s Exact Test เสมอ เพื่อให้ผลลัพธ์แม่นยำกว่า

กล่าวโดยสรุป

Chi-Square Test เหมาะกับข้อมูลขนาดใหญ่ และใช้ตรวจความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรเชิงกลุ่มFisher’s Exact Test เหมาะกับข้อมูลขนาดเล็ก หรือกรณีที่ค่าความถี่ต่ำ ทำให้การทดสอบแบบ Chi-Square ใช้ไม่ได้ผล

ทำไมควรใช้บริการของ Data Investigator

การเลือกใช้สถิติทดสอบความสัมพันธ์ที่ถูกต้อง เช่น Chi-Square หรือ Fisher’s Exact Test ต้องเข้าใจโครงสร้างข้อมูลเชิงลึกและสมมติฐานทางสถิติอย่างแม่นยำหากเลือกผิด อาจทำให้ผลวิเคราะห์คลาดเคลื่อน และไม่สามารถอธิบายความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรได้อย่างถูกต้อง

Data Investigator มีประสบการณ์กว่า 15 ปี ในการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงสถิติด้วยโปรแกรม SPSSพร้อมทีมผู้เชี่ยวชาญที่สามารถช่วยคุณตรวจสอบเงื่อนไขข้อมูล เลือกใช้สถิติที่เหมาะสม และอธิบายผลลัพธ์เชิงลึกอย่างเข้าใจง่าย

บริการของเรา

• วิเคราะห์ข้อมูลด้วย SPSS อย่างถูกต้องตามหลักสถิติ

• ตรวจสอบความถี่และเงื่อนไขของข้อมูลก่อนเลือกใช้สถิติ

• วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรด้วย Chi-Square Test หรือ Fisher’s Exact Test

• อธิบายผลการวิเคราะห์ข้อมูลโดยละเอียด พร้อมคำแปลผลเชิงสถิติ

• จัดทำ ใบรับรองผลการวิเคราะห์ข้อมูล (Certificate of Statistical Analysis)

ไม่ว่าคุณจะเป็น นักศึกษาทำวิทยานิพนธ์, นักวิจัยทางการแพทย์, หรือ หน่วยงานราชการ,Data Investigator คือผู้ช่วยมืออาชีพในการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงสถิติที่คุณวางใจได้ทุกขั้นตอน

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมกรุณาติดต่อ:

อีเมล์: info@datainvestigatorth.com

ไลน์: @datainvestigator